Είναι ενδιαφέρον ότι αρκετοί συμπολίτες μας που δεν έχουν ποτέ συλλογιστεί πόση μοναξιά, θλίψη, ή αποκλεισμό περιέχει η εμπειρία της διαφορετικότητας, χύνουν μαύρο δάκρυ παρακολουθώντας «Το Νησί».
Για πολλούς θεατές η συγκίνηση αυτή πηγάζει ίσως από μετάθεση αδούλευτων συναισθημάτων που αφορούν είτε σε κοινωνικές ομάδες που ξεφεύγουν από τη νόρμα, ή σε τραυματικά γεγονότα που οι ίδιοι βίωσαν στο παρελθόν -- αφού και η πιο ‘ανέφελη’ ζωή περιέχει στιγμές απόρριψης και μοναξιάς...
Για πολλούς θεατές η συγκίνηση αυτή πηγάζει ίσως από μετάθεση αδούλευτων συναισθημάτων που αφορούν είτε σε κοινωνικές ομάδες που ξεφεύγουν από τη νόρμα, ή σε τραυματικά γεγονότα που οι ίδιοι βίωσαν στο παρελθόν -- αφού και η πιο ‘ανέφελη’ ζωή περιέχει στιγμές απόρριψης και μοναξιάς...
Στην πρώτη περίπτωση αναφερόμαστε σε ομάδες που μπορεί να διαφοροποιούνται από τον μέσο όρο λόγω καταγωγής, θρησκεύματος, ή σεξουαλικότητας (μετανάστες, μουσουλμάνοι, ομοφυλόφιλοι), είτε περιθωριοποιούνται εξαιτίας κυρίως των ιδιαίτερων συνθηκών της ζωής τους (ρόμα, ναρκομανείς, οροθετικοί). Ο μέσος τηλεθεατής συνήθως δεν έχει σαφή εικόνα για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ομάδων αυτών, με αποτέλεσμα η άγνοια και ο φόβος να τον δυσκολεύουν να κατανοήσει τα προβλήματα που βιώνουν και, το κυριότερο, να μην του επιτρέπει να αναπτύξει την ικανότητα της ενσυναίσθησης -ή, πολύ απλά, της συμπόνοιας- βάζοντας τον εαυτό του στη θέση των κοινωνικά αποκλεισμένων συμπολιτών του.
Τα τελευταία χρόνια οι κοινωνικές μεταβολές που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα, μα και στην Ευρώπη γενικότερα, είναι ραγδαίες. Ο μέσος Έλληνας συνεχίζει να μετεωρίζεται ανάμεσα στον συντηρητισμό του παρελθόντος ή τα παρωχημένα σχήματα ερμηνείας της πραγματικότητας, και σε όσα θεωρεί ότι οφείλει να σκέφτεται προκειμένου να δείχνει κοινωνικά ευαισθητοποιημένος και να εκφέρει πολιτικά ορθό λόγο.
Μπορούμε να κλαίμε χωρίς ενοχές για αυτά που έχουν ήδη συμβεί, όπως στην περίπτωση των λεπρών του Νησιού, εκτονώνοντας το άγχος μας για τα όσα γίνονται σήμερα, αποφεύγοντας την ίδια στιγμή να παρέμβουμε δραστικά στην καθημερινότητα. Η Σπιναλόγκα ως σύμβολο του παρελθόντος είναι κάτι μακρινό που δεν επιδέχεται πολύ διαφορετικές ερμηνείες, δεν διχάζει, (ένα τραύμα επουλωμένο), και γι αυτό αποτελεί για τους περισσότερους από εμάς όπως και για τους παραγωγούς του σήριαλ, ένα ασφαλές θέμα προς συζήτηση. Η παράνομη μετανάστευση, η εκμετάλλευση γυναικών και παιδιών από τη βιομηχανία του σεξ, ο ρατσισμός κατά των οροθετικών, ο κοινωνικός αποκλεισμός των μουσουλμάνων γυναικών, ζητήματα δηλαδή σημερινά, κοντινά και συνεπώς ‘δύσκολα’ και επώδυνα, δεν θεωρούνται ακόμα κατάλληλα για τηλεθέαση από ένα ευρύ κοινό.
Ας μην παραβλέπουμε επίσης ότι όλες οι κοινωνικά περιθωριακές ομάδες δεν είναι αυτόματα αναγνωρίσιμες από εξωτερικά γνωρίσματα. Η σεξουαλική κατεύθυνση και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, για παράδειγμα, μπορούν εύκολα να μην γνωστοποιηθούν σε περίπτωση που κάποιος δεν το επιθυμεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι το άτομο το οποίο κρύβει την αληθινή του ταυτότητα δεν αισθάνεται το βάρος της απόρριψης, του κοινωνικού αποκλεισμού, ή του ρατσισμού. Αντίθετα μεταμορφώνεται συχνά το ίδιο σε επιτηρητή της διαφορετικότητάς του, και σε δεσμοφύλακα του εαυτού του.
Ας ελπίσουμε ότι η εξαιρετική μεταφορά του έργου της Χίσλοπ στην οθόνη, θα ανοίξει το δρόμο για ανάλογες απόπειρες πιο σύγχρονης θεματικής, όπου το πολιτισμικό, ιδεολογικό και κοινωνικό πλαίσιο της εκάστοτε περιόδου θα αποδίδεται εξίσου καλά με τα οικογενειακά δράματα και τις ερωτικές ιστορίες που βρίσκονται συνήθως στο επίκεντρο των τηλεοπτικών σειρών.
της Εύας Στάμου(ψυχολόγος και συγγραφέας) από το protagon.gr
Τα τελευταία χρόνια οι κοινωνικές μεταβολές που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα, μα και στην Ευρώπη γενικότερα, είναι ραγδαίες. Ο μέσος Έλληνας συνεχίζει να μετεωρίζεται ανάμεσα στον συντηρητισμό του παρελθόντος ή τα παρωχημένα σχήματα ερμηνείας της πραγματικότητας, και σε όσα θεωρεί ότι οφείλει να σκέφτεται προκειμένου να δείχνει κοινωνικά ευαισθητοποιημένος και να εκφέρει πολιτικά ορθό λόγο.
Μπορούμε να κλαίμε χωρίς ενοχές για αυτά που έχουν ήδη συμβεί, όπως στην περίπτωση των λεπρών του Νησιού, εκτονώνοντας το άγχος μας για τα όσα γίνονται σήμερα, αποφεύγοντας την ίδια στιγμή να παρέμβουμε δραστικά στην καθημερινότητα. Η Σπιναλόγκα ως σύμβολο του παρελθόντος είναι κάτι μακρινό που δεν επιδέχεται πολύ διαφορετικές ερμηνείες, δεν διχάζει, (ένα τραύμα επουλωμένο), και γι αυτό αποτελεί για τους περισσότερους από εμάς όπως και για τους παραγωγούς του σήριαλ, ένα ασφαλές θέμα προς συζήτηση. Η παράνομη μετανάστευση, η εκμετάλλευση γυναικών και παιδιών από τη βιομηχανία του σεξ, ο ρατσισμός κατά των οροθετικών, ο κοινωνικός αποκλεισμός των μουσουλμάνων γυναικών, ζητήματα δηλαδή σημερινά, κοντινά και συνεπώς ‘δύσκολα’ και επώδυνα, δεν θεωρούνται ακόμα κατάλληλα για τηλεθέαση από ένα ευρύ κοινό.
Ας μην παραβλέπουμε επίσης ότι όλες οι κοινωνικά περιθωριακές ομάδες δεν είναι αυτόματα αναγνωρίσιμες από εξωτερικά γνωρίσματα. Η σεξουαλική κατεύθυνση και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, για παράδειγμα, μπορούν εύκολα να μην γνωστοποιηθούν σε περίπτωση που κάποιος δεν το επιθυμεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι το άτομο το οποίο κρύβει την αληθινή του ταυτότητα δεν αισθάνεται το βάρος της απόρριψης, του κοινωνικού αποκλεισμού, ή του ρατσισμού. Αντίθετα μεταμορφώνεται συχνά το ίδιο σε επιτηρητή της διαφορετικότητάς του, και σε δεσμοφύλακα του εαυτού του.
Ας ελπίσουμε ότι η εξαιρετική μεταφορά του έργου της Χίσλοπ στην οθόνη, θα ανοίξει το δρόμο για ανάλογες απόπειρες πιο σύγχρονης θεματικής, όπου το πολιτισμικό, ιδεολογικό και κοινωνικό πλαίσιο της εκάστοτε περιόδου θα αποδίδεται εξίσου καλά με τα οικογενειακά δράματα και τις ερωτικές ιστορίες που βρίσκονται συνήθως στο επίκεντρο των τηλεοπτικών σειρών.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου